Áfram með smjörlíkið / Innantóm slagorð

Davíð Oddsson er flúinn á einhverja eyju. Hannes Hólmsteinn fer huldu höfði. Ekkert hefur spurst til Geirs H. Haarde í nokkrar vikur. Árni Matt er sennilega að gefa hestum lyf. Ingibjörg Sólrún segist vera saklaus og flestir reikna með að Björgvin G. Sigurðsson neyðist til að segja af sér aftur.
Eiginlega er ég farinn að sjá eftir því að hafa ekki stungið uppá nafninu "Rannsóknarskýrslan!" á sýningarröð okkar Jónu Hlífar Halldórsdóttur sem hefst í Listasafni ASÍ þann 12. júní og heldur áfram í Verksmiðjunni í Djúpavík 17. júlí og svo í 111 – a space for contemporary art í Berlín þann 3. september 2010.

En titillin "Áfram með smjörlíkið" er reyndar einnig góður. Hér er texti sem Hjálmar Brynjólfsson setti saman.

- Áfram með smjörlíkið! Það bakar, það mallar, það snýst. Nýtt Ísland, gamalt Ísland, eldgamalt, glænýtt. Enn smjúga kökur í ofninn. Við bökum í sífellu nýtt, glænýtt brauð, þótt uppskriftin sé eldgömul. Alltaf sama uppskriftin. Alltaf það sama: áfram nýtt. Enn meira nýtt! Áfram með smjörlíkið! Eða til hvers að burðast með lík í lestinni, hver ætlar aftur til gamla Íslands? Hver vill borga með smjöri? Hver vill borga með smjörfjöllum? Veistu hvað ljóminn er? Við viljum líkið, dásamlega dauða eftirlíkingu! Það lifir!


   - Áfram með smjörið? Fjandanum fjarri. Áfram með smjörlíkið. Þannig hljóðar hið slagvædda orð: áfram. Áfram. Áfram með smjörlíkið!

Hlynur Hallsson og Jóna Hlíf vinna saman að sýningaröðinni Áfram með smjörlíkið sem sýnd verður á Djúpuvík, í Reykjavík og í Berlín árið 2010. Þetta er í fyrsta sinn sem þau setja upp sýningar í samvinnu. Verk þeirra bera samt með sér skyldleika svo vænta má að samstarfið heppnast ágætlega. Úr eldri verkum Hlyns og Jónu má rýna í fjölmörg einkenni þeirra sem listamenn sem í senn sameinar þau og felur jafnframt í sér nokkur af sérkennum þeirra sem listamenn.

            Í verkum beggja er að finna margbrotna en einfalda tjáningu. Verkin virðast á einhvern hátt „hrein og bein“ og eiga greiða leið inn að rótum manns. Einfaldleikinn talar beint til manns, og verkin virðast fela í sér einhverja nánd, kannski falska nánd (hver veit.) Sum verkanna eru lævís, önnur kröftug, og mörg þeirra hafa slagyrðingalegan brag á sér.

            Myndir – Bilder – Photos er yfirskrift myndaseríu Hlyns sem hann hefur nýlega lokið við og kemur bráðlega út í bókarformi. Í seríunni fara saman textir og ljósmyndir. Textinn felur í sér sögu sem hann eða fjölskyldumeðlimir hans hafa upplifað. Ferðalög eru tíð viðfangsefni eða einhverjar uppákomur úr hversdagslega lífinu sem virka ægidjúp undir naífum, þrítyngdum textum. Með hverri mynd í seríunni aukast áhrifin, þar til myndirnar hætta að virka sem einfaldar lýsingar á saklausum viðburðum. Serían verður fyrir vikið hvorki saklaus né einföld og skilur eftir sig epískar ímyndir í hugum áhorfenda.

            Fjölskyldan kemur jafnframt fyrir í sumum ljósmyndaverka Jónu, þótt hún vinni úr þeim á annan hátt. Verkin eru gjarnan tengd æskuárum hennar og umbreytingu fullorðinsáranna. Ljósmyndir úr gömlum fjölskyldualbúmum hefur hún stækkað upp ásamt textum sem lýsa uppvexti og varpa ljósi á list hennar eða stöðu í dag. Út úr verkunum má lesa að umbreytingin í lífsferli mannsins sé jafnvel minni en vænta mætti.

            Endurtekningar koma fram með sterkum og margvíslegum hætti í verkum Jónu. Í einu hljóðverka hennar endurtók hún setninguna Mér leiðist í sífellu. Í samnefndum vídeóverkum endurtóku málaðir drengir í sífellu orðin „Mök“ og „Big“. Vídeóverki eru gjarna stutt og keyra á lúppum, t.d. Að standa á eigin höndum, Acclimatization og nýlegt verk á sýningunni Ég er bara skítur. Í einu af vídeóverkum Hlyns, „Stars and stripes“, dripplar dóttir hans Lóa í sífellu körfubolta. Körfuboltinn er í líki jarðarinnar, og dripplið minnir á leik mannkynsins að jörðinni, sem hýsir hann og gerir honum kleyft að lifa.

            Pólitík er ekki langt undan í verkum Hlyns eða Jónu. Hlynur hefur getið sér orðstír fyrir að vinna með pólitík í verkum sínum, fyrst og fremst í spreyverkum þar sem áræðinn texti minnir á graffítí. Á meðal setninga sem hafa farið á vegg með hinni auðþekkjanlegu spreyhönd Hlyns eru:

Bush + Blair – Terror + Fear

og

War is terrorism with a bugger budget – fight terrorism with all power.

Verk Hlyns eru yfirleitt unnin á ensku, en stöku spreyverk er sett upp á þremur tungumálum: ensku, þýsku og íslensku sem fyrrnefnd ljósmyndasería Hlyns byggir á. Eitt af verkum Jónu Hlífar var útimálverkið Heima er bezt, en það samanstóð af hreindýri, dagsetningunni sem vatninu var hleypt á Kárahnjúkavirkjun og fyrirsögninni „Heima er bezt“, með þeirri leturgerð sem var að finna á samnefndu tímariti. Það er óþarft að fjölyrða um pólitíska skírskotun verksins.
          
            Verk Hlyns og Jónu eru bæði fjölbreytt og opin. Þau vinna með ólíka og fjölbreytta miðla, hvort fyrir sig. Hlynur hefur fengist við ljósmyndir, vídeó, texta, gjörninga og innsetningar, Jóna hefur fengist ljósmyndir, vídeó, texta, gjörninga og innsetningar. Verk þeirra eru opin fyrir túlkun og þátttaka áhorfandans er þeim mikilvæg. Í verkum Hlyns býr reyndar einhver regla, eitthvert skipulag í framsetningunni sem er formfastara en í verkum Jónu Hlífar. Nálgun Hlyns í textaverkum og Myndir – Bilder – Photos seríunni minnir jafnvel á þýska konkretljóðlist. Óræðið í verkum Jónu getur orðið svo mikið að túlkun áhorfandans er hreinlega nauðsynleg til að ljúka við þau. Aesþetísk tilfinning virðist í mörgum innsetninganna liggja ein til grundvallar fyrir verkinu, svo sem í hellaverkum hennar eða í nýlegu verki í Verksmiðjunni á Hjalteyri.

            Þegar dregin eru fram þessi sameiginlegu sérkenni Hlyns og Jónu – svo sem fjölbreytni miðlanna, einföld en hugmyndaauðug verk, endurtekningar, pólitísk ádeila, er hægt að gera sér í hugarlund hver efnistökin verða á sýningum þeirra sumarið 2010. Það, í takt við yfirskriftina Áfram með smjörlíkið, gefur fyrirheit um hvert efni sýninganna þriggja verður.

            Hver sýninganna mun bera eigin titil. Fyrsta sýningin verður í Listasafni ASÍ, en sýningin stendur yfir frá 05.06.2010 til 27.06.2010. Titill sýningarinnar er Innantóm slagorð. Á meðal þeirra efna sem drepið er á eru eðli og grundvöllur listar og tengsl listarinnar við hagkerfið. Unnið er útfrá listsögunni og með margvíslegan efnivið, þar á meðal smjörlíki. Á sýningunni munu Hlynur og Jóna gefa út bókverk sem þau skapa í samvinnu. Verkin sem verða sýnd byggja á samspili miðla í tengslum við titil sýningarinnar.      

Ör vöxtur bankanna orsökin